Burdinurtu zuria: tean jartzen dugun azukrea bezala, karbonoa guztiz disolbatzen da burdina likidoan. Likidoan disolbatutako karbono hori burdina solidotzen den bitartean burdina likidotik bereizi ezin bada, baina egituran guztiz disolbatuta geratzen bada, ondoriozko egiturari burdinurtu zuria deitzen diogu. Burdinurtu zuria, oso egitura hauskorra duena, burdinurtu zuria deitzen zaio, hautsitakoan kolore zuri distiratsua erakusten duelako.
Burdinurtu grisa: burdinurtu likidoa solidotzen den bitartean, metal likidoan disolbatutako karbonoa, adibidez, tearen azukrea, solidotzean fase bereizi gisa ager daiteke. Mikroskopioan horrelako egitura bat aztertzen dugunean, karbonoa begi hutsez ikusten den egitura bereizi batean deskonposatu dela ikusten dugu, grafito moduan. Burdinurtu mota honi burdinurtu grisa deitzen diogu, zeren eta karbonoa laminetan, hau da, geruzetan agertzen den egitura hau hautsita dagoenean, kolore makur eta grisa sortzen da.
Burdinurtu orbanak: goian aipatu ditugun burdinurtu zuriak hozte bizkorreko baldintzetan agertzen dira, burdinurtu grisak, berriz, nahiko motelagoak diren hozte-baldintzetan. Isuritako piezaren hozte-abiadura zuritik griserako trantsizioa gertatzen den tarte batekin bat badator, ikus daiteke egitura grisak eta zuriak batera agertzen direla. Burdinurtu hauei motetua deitzen diegu, halako pieza bat hausten dugunean uharte grisak hondo zurian agertzen direlako.
Burdinurtu tenplatua: burdinurtu mota hau burdinurtu zuri gisa solidotzen da. Hau da, burdinurtuaren solidotzea bermatzen da, karbonoa egituran guztiz disolbatuta gera dadin. Ondoren, solidotutako burdinurtu zuriari tratamendu termikoa ematen zaio, egituran disolbatutako karbonoa egituratik bereizteko. Tratamendu termiko honen ondoren, karbonoa forma irregularreko esfera gisa sortzen dela ikusten dugu, multzokatuta.
Sailkapen honetaz gain, solidotzearen ondorioz (burdinurtu grisetan bezala) karbonoa egituratik bereizteko gai izan bazen, ondoriozko grafitoaren propietate formalei erreparatuz beste sailkapen bat egin dezakegu:
Burdinurtu grisa (grafito lamelarra): karbonoa solidotu bada, aza-hostoak bezalako grafito-egitura geruzatu bat sortuz, burdinurtu horiei burdinurtu grisa edo lamelarra deitzen zaie. Oxigenoa eta sufrea nahiko altua duten aleazioetan gertatzen den egitura hau sendotu dezakegu, bere eroankortasun termiko handia dela eta uzkurtzeko joera handirik erakutsi gabe.
Grafito burdinurtu esferikoa: izenak dioen bezala, egitura honetan karbonoa grafito bola esferiko gisa agertzen dela ikusten dugu. Grafitoa egitura lamelar batean baino egitura esferiko batean deskonposatzeko, likidoaren oxigenoa eta sufrea maila jakin batetik behera murriztu behar dira. Horregatik, burdinurtu grafito esferoidala ekoizteko orduan, metal likidoa magnesioarekin tratatzen dugu, oxigenoarekin eta sufrearekin oso azkar erreakzionatu dezakeena, eta, ondoren, moldeetara isurtzen dugu.
Grafitozko burdinurtu bermikularra: grafito burdinurtu esferoidalaren ekoizpenean aplikatzen den magnesioaren tratamendua nahikoa ez bada eta grafitoa ezin bada guztiz esferoidizatu, bermikularra (edo trinkoa) deitzen dugun grafitozko egitura hau ager daiteke. Grafito bermikularra, grafito lamelar eta esferoidal motaren arteko trantsizio-forma dena, burdinurtiari grafito esferoidalaren propietate mekaniko handiak emateaz gain, uzkurtzeko joera murrizten du bere eroankortasun termiko handiari esker. Egitura hau, grafito burdinurtu esferoidalaren ekoizpenean akatstzat hartzen dena, nahita galdatzen dute burdinola askok goian aipatutako abantailengatik.
Argitalpenaren ordua: 2023-mar-29