Burdinurtu zuria: Tean sartzen dugun azukrea bezala, karbonoa guztiz disolbatzen da burdin likidoan. Likidoan disolbatutako karbono hau ezin bada burdinurtu likidotik bereizi burdinurtua solidotzen den bitartean, baina egituran guztiz disolbatuta geratzen bada, ondoriozko egiturari burdinurtu zuria deitzen diogu. Burdinurtu zuriari, egitura oso hauskorra duenari, burdinurtu zuria deitzen zaio, hausten denean kolore zuri eta distiratsua erakusten duelako.
Burdinurtu grisa: Burdinurtu likidoa solidotzen den bitartean, metal likidoan disolbatutako karbonoa, tean azukrea adibidez, fase bereizi gisa ager daiteke solidotzean zehar. Egitura hori mikroskopiopean aztertzen dugunean, ikusten dugu karbonoa begi hutsez ikusten den egitura bereizi batean deskonposatu dela, grafito moduan. Burdinurtu mota honi burdinurtu grisa deitzen diogu, karbonoa lameletan, hau da, geruzatan agertzen den egitura hori hausten denean, kolore triste eta grisa sortzen baita.
Burdinurtu orbanduna: Goian aipatu ditugun burdinurtu zuriak hozte-baldintza azkarretan agertzen dira, eta burdinurtu grisak, berriz, hozte-baldintza nahiko motelagoetan. Isurtutako piezaren hozte-abiadura zuritik griserako trantsizioa gertatzen den tarte batekin bat badator, posible da egitura grisak eta zuriak elkarrekin agertzen direla ikustea. Burdinurtu hauei orbanduna deitzen diegu, pieza hori hausten dugunean, irlatxo grisak agertzen baitira atzealde zuri baten gainean.
Burdinurtu tenplatua: Burdinurtu mota hau burdinurtu zuri gisa solidotzen da. Beste era batera esanda, burdinurtuaren solidotzea bermatzen da, karbonoa egituran guztiz disolbatuta gera dadin. Ondoren, burdinurtu zuri solidotua tratamendu termiko baten menpe jartzen da, egituran disolbatutako karbonoa egituratik bereiz dadin. Tratamendu termiko honen ondoren, karbonoa esfera irregular gisa agertzen dela ikusten dugu, multzokatuta.
Sailkapen honetaz gain, karbonoa egituratik bereizteko gai izan bada solidotzearen ondorioz (burdinurtu grisetan bezala), beste sailkapen bat egin dezakegu sortutako grafitoaren propietate formalak aztertuz:
Burdinurtu grisa (grafito lamelarra): Karbonoa solidotu bada, aza hostoak bezalako grafito geruzadun egitura sortuz, burdinurtu horiei burdinurtu gris edo grafito lamelar deitzen diegu. Egitura hau solidotu dezakegu, oxigeno eta sufre nahiko altua den aleazioetan agertzen dena, eroankortasun termiko handia duelako uzkurdura-joera handirik erakutsi gabe.
Grafito esferikoa duen burdinurtua: Izenak dioen bezala, egitura honetan karbonoa grafito-bola esferiko gisa agertzen dela ikusten dugu. Grafitoa egitura lamelar baten ordez egitura esferiko batean deskonposatzeko, likidoan dagoen oxigenoa eta sufrea maila jakin baten azpitik jaitsi behar dira. Horregatik, grafito esferoidaleko burdinurtua ekoiztean, metal likidoa magnesioarekin tratatzen dugu, oxigenoarekin eta sufrearekin oso azkar erreakziona dezakeena, eta gero moldeetan isurtzen dugu.
Grafito bermikularreko burdinurtua: Grafito esferoidaleko burdinurtua ekoiztean aplikatzen den magnesio tratamendua nahikoa ez bada eta grafitoa ezin bada erabat esferoidizatu, grafito-egitura hau ager daiteke, bermikularra (edo trinkoa) deitzen duguna. Grafito bermikularra, grafito lamelar eta esferoidal moten arteko trantsizio-forma dena, burdinurtuari grafito esferoidalaren propietate mekaniko altuak emateaz gain, uzkurtzeko joera murrizten du bere eroankortasun termiko handiari esker. Grafito esferoidaleko burdinurtua ekoiztean akats bat dela uste den egitura hau, galdategi askok nahita galdatzen dute goian aipatutako abantailak direla eta.
Argitaratze data: 2024ko abenduaren 20a